TNT یا تری نیترو تولئن
تری‌نیتروتولوئن یا تی‌ان‌تی (TNT) یا تروتیل با فرمول مولکولی C7H5N3O6 اولین بار در سال ۱۸۶۳ توسط یک شیمی‌دان آلمانی بنام جوزف ویلبراند ساخته شد. این ماده یک هیدروکربن معطر کریستالی زرد رنگ همراه با بوی تلخی است که از معروفترین و پرکاربرد ترین ماده های منفجره محسوب می شود. برای تهیه TNT ، متیل بنزن با نام تجارتی تولوئن را در طی سه مرحله در مجاورت اسید نیتریک (غلیظ) واکنش می دهند که در نتیجه تری نیترو تولوئن را می سازد.
TNT به خودی خود خطرناک نیست و بخاطر نقطه ی ذوب پایینی که دارد (۳۵/۸۰ درجه سانتیگراد) می توان آن را در آب گرم ذوب کرد و به آن شکل داد البته حساسیت آن در گرما افزایش می یابد. در صورتی که آن را آتش بزنند بنرمی میسوزد اما در صورت استفاده از چاشنی (فیوز) منفجر می شود که قدرت تخریب فراوانی را دارد که در مقابل اکسیژن کافی قدرت آن بیشتر می شود و سرعت انفجار آن به ۷۰۲۸ متر بر ثانیه می رسد. (قدرت تخریب ناشی از آزاد شدن مقادیر زیادی گاز در زمان کوتاه می باشد.) در دینامیت برای جبران کمبود اکسیژن از نیترات آمونیم با نام تجاری آماتول استفاده می شود که این ماده دارای آماتول دارای 80 در صد نیترات آمونیم و 20 درصد تی ان تی است.
میزان سمیت:
- TNT تا حد زیادی سمی است و می‌تواند از راه پوست جذب شود و موجب الرژی، سوزش و آزردگی پوست گردد که این واکنش شدید باعث می شود پوست بصورت لکه های زرد رنگ متمایل به نارنجی شود؛ که در جنگ جهانی اول نیزکارمندان امور دفاعی و مهمات که با مواد منفجره در ارتباط بودند هنگامی که به مواد منفجره دست می‌زدند پوست آن‌ها به رنگ زرد روشنی در می آمد که در اصطلاح به آن ها “دختر قناری” یا “قناری” می گفتند که منظورشان همان کارگران امور دفاعی می بود. همچنین TNTباعث می شد که رنگ موی زنجبیلی به سبز تغییر کند.
- در اوایل قرن 20 میلادی دولت بریتانیا در مورد زنان کارگر، که در زراد خانه سلطنتی بریتانیا کار می‌کردند، متوجه این نکته شد که ۳۷% آنان از یک درد بسیار شدید رنج می‌برند و اشتهای آن‌ها شدیداً کم شده و گاهی هم احساس تهوع و برخی هم مبتلا به یبوست می‌شوند، ۲۵% آنان از ناراحتی‌های پوستی شدید رنج می‌بردند و ۳۴% آنان متوجه تغییر در عادت‌های ماهانه خود شدند. پیش از اینکه ماسک‌های گاز و محافظ‌های پوست شناخته شده باشد صدها کارگر دچار مرگ‌های غیرقابل توصیف شدند.
- مردمی که در تماس با تری نیترو تولئن یا همان TNT قرار گیرند و بیش از حد با آن در تماس باشند به کم خونی یا آنمی و ناراحتی‌های کبدی غیرقابل وصف دچار می‌شوند. درواقع در این افراد خون و کبد آلوده شده و تورم کبد بروز می‌کند و ناراحتی‌های شدید دیگری به همراه دارد که قدرت دفاعی بدن را بشدت پائین می‌آورد، این رویداد در حیواناتی که تری نیتروتولئن را خورده یا استشمام کرده باشند نیز دیده شده است.
- TNT موجب اختلال در باروری تخم نر می گردد و همچنین به احتمال قوی TNTیک کارسینوژناست. مصرف TNT موجب سیاه شدن ادرار می‌شود.