اسید اولئیک C18H34O2 از جمله اسیدهای چرب غیر اشباع است که در طبیعت، حتی در بافت چربی بدن انسان، به فراوانی یافت میشود. این اسید کاربردهای فراوانی در گریدهای مختلف صنعتی، آزمایشگاهی و خوراکی دارد و به هیچ عنوان سمیت نداشته و برای انسان به طور کلی بیخطر است. Oleic acid جزء روغن های امگا 9 بوده و یکی از منابع سالم چربی در رژیم غذایی محسوب میشود. روغن این اسید بدون بو و رنگ آن نیز در برخی نمونه ها زرد بوده و در برخی نمونه ها بیرنگ است. دانشمندان معتقدند که اسید اولئیک جایگزین خوبی برای چربی های مضر است با این حال مصرف بی رویه آن نیز بدون مشکل نخواهد بود.
اسید اولئیک از طریق بیوسنتز حاصل میگردد. در این روش آنزیم stearoyl-CoA 9-desaturase بر stearoyl-CoA اثر گذاشته و با هیدروژنه شدن اسید استئاریک، Oleic acid از مونو اکسید مشتق میشود. این اسید تحت واکنش اسید کربوکسیلیک و الکل، در محلول های آبی حل میگردد. در پی همین واکنش، تبدیل صابون هایی به نام الولات میشوند و ید را در سراسر پیوند دوگانه اضافه میکند.
پس از اکسیداسیون آرام در مجاورت هوا در اتصال دوگانه، از ماده حاصله میتوان در فشرده سازی مواد غذایی و یا خشک شدن در پوشش استفاده نمود. کاهش گروه اسید کربوکسیلیک سبب تولید الکل میگردد. به این نکته توجه نمایید که فرایند تولید Oleic acid، باتوجه به نوع استخراج آن متفاوت است که در ادامه به اختصار شرح داده ایم:
تولید از منابع گیاهی
فرایند صابونی شدن برای استخراج اسید اولئیک بواسطه محصولات گیاهی بکار گرفته میشود. پس از گذر از مراحل ذکر شده، دمای واکنش با کمک بخار به 100 درجه سانتی گراد رسانده میشود. پس از آن به یک محلول قلیایی احتیاج داریم تا از طریق آن عملیات هیدرولیز کردن صورت گیرد. در مرحله آخر نیز با روش تقطیر و سرد کردن Oleic acid تولید شده جداسازی خواهد شد.
تولید از منابع حیوانی
استفاده از منابع حیوانی برای تولید اسید اولئیک بسیار پر خرج بوده و تولید کنندگان معمولا ریسک تولید آن را نمیپذیرند. از همین رو برای استخراج Oleic acid از منابع حیوانی تنها بهتر است گوشت و محصولات دامی و لبنی مصرف نمایید.
تولید به روش آزمایشگاهی
ساده ترین و کم خرج ترین روش تولید اسید اولئیک، تولید در محیط آزمایشگاه و بوسیله مواد شیمیایی است. از جمله روش های آزمایشگاهی بدین شرح میباشد که آلکیل بنزن با استفاده از سولفونیک اسید به عنوان کاتالیزور، به مخلوطی از اسیدهای چرب بدل میشود. با پالایش این مخلوط، اسید اولئیک حاصل میگردد.
همانطور که گفته شد این ترکیب در صنایع مختلفی به طور فراوان استفاده میشود. از جمله مهمترین کاربردهای اسید اولئیک به شرح زیر است:
محصولات شوینده: باتوجه به ویژگی کف کنندگی بالا و پایداری که دارد به عنوان خاصیت کف کنندگی و خاصیت امولسیون کنندگی استفاده میشود.
پزشکی: به دلیل خاصیت کاهش کلسترول بد خون برای اشخاصی که دارای بیماری های زمینهای و یا دارای چاقی مفرط هستند. این اسید یک درمان خانگی برای کاهش کلسترول بوده و به دستور غذایی بیماران اضافه میگردد. البته گاهی اوقات به دستور پزشک بصورت کپسول تجویز میشود.
لوازم آرایشی و بهداشتی: خاصیت نرم کنندگی و ضد عفونی کنندگی چربی اسید اولئیک به قدری بالاست که از آن به عنوان مرطوب کننده استفاده میشود. بسیاری از شرکت های آرایشی و بهداشتی از این روغن در فرمول محصولات خود بکار میگیرند. این اسید قادر است به لایه های زیرین پوست نفوذ نماید و در مدت زمان طولانی رطوبت سطح پوست را حفظ کند. درحالی که لوسیون ها و کرم های عادی ممکن است فقط روی سطح پوست بنشیند.
داروسازی: به عنوان یک ماده افزودنی در صنعت داروسازی
شیشه سازی: حضور این ماده میتواند باعث بهبود پیوند بین سرب و شیشه شود.
صنایع مواد غذایی: تولید کنندگان مواد غذایی نیز با افزودن اسید اولئیک به سس سالاد یا محصولات پخته شده، بستنی، لیمونادها، و طیف وسیعی از غذاهای آماده، دیگر از استفاده از کره و روغن های مضر بینیاز شدهاند.