دی اتیلن گلیکول، DEG،۲،۲-اکسی دی‌ اتانول و یا گلیکول اتر دی ‌گلیکول از جمله ترکیبات آلی است که به طور گسترده در صنایع مختلف بکار گرفته می‌شود. این ترکیب ساده ترین عضو خانواده ترکیبات آلی گلیکول می‌باشد که به صورت مایع شفاف سفید مایل به آب، بی‌ رنگ، بی ‌بو، کمی شیرین و کمی چسبناک است. از آن عنوان یک حلال واکنشی در ساخت پلاستیک و سایر محصولات استفاده می‌شود. قابل اختلاط با آب در تمام نسبت ها بوده و خاصیت جذب رطوبت داشته که آن را به یک ماده شیمیایی صنعتی مفید تبدیل می‌کند. 

DEG از سمیت بسیار بالایی برخوردار است به همین دلیل ایالات متحد تنها اجازه استفاده از مقدار کمی از آن را به عنوان یک افزودنی غذایی در مواد غذایی آماده می‌دهد. این ترکیب آلی به آسانی زیست تخریب پذیر است و زیست انباشته نمی‌شود. C4H10O3 در دمای 198 درجه سانتی گراد می‌جوشد و در 52- درجه سانتی گراد وقتی با 28 درصد آب مخلوط می‌شود یخ می‌زند.

کاربرد دی اتیلن گلیکول

این ترکیب به دلیل ویژگی های فیزیکی و شیمیایی که دارد در صنایع مختلف کاربرد فراوان دارد. صنعت تنباکو از خواص رطوبت گیری آن به عنوان مرطوب کننده در تولید تنباکو استفاده می‌کند. از همین ویژگی در تصفیه کاغذ، چوب پنبه، چسب و سلفون نیز استفاده می‌شود. علاوه بر آن در صنعت گاز طبیعی به عنوان رطوبتگیر در خطوط لوله گاز استفاده می‌شود تا آب را از خطوط خارج کند.

دی اتیلن گلیکول به عنوان یک واسطه شیمیایی در تولید رزین های پلی استر غیر اشباع، نرم کننده ها، رزین های آکریلات و متااکریلات و یورتان ها کاربرد دارد. همچنین از آن در استخراج حلال نفتی نیز استفاده می‌شود و در ساختار جوهر چاپ و ترکیبات اتصال خشک دیوار حضور دارد. البته در برخی از کاربردها، تری اتیلن گلیکول را جایگزین آن کرده‌اند. چراکه سمیت کمتری نسبت به DEG دارد.

همانطور که اشاره شد، C4H10O3 به عنوان یک ترکیب مفید صنعتی شناخته می‌شود. از آن در ضد یخ، مایعات ترمز هیدرولیک، برخی جوهرهای لنت تمبر، خودکارهای توپی، حلال ها، رنگ ها، پلاستیک ها، فیلم ها و لوازم آرایشی استفاده می‌شود. این ترکیب شیمیایی به عنوان حلال در رنگرزی، چاپ پارچه و خشک کننده کاربرد دارد.

همچنین از DEG در فرمولاسیون کرم های پوست، لوسیون ها و دئودورانت ها بکار گرفته می‌شود.

روش تولید دی اتیلن گلیکول

در گذشته دی اتیلن گلیکول بوسیله هیدرولیز اکسید اتیلن (EO) و توسط اتیلن کلروهیدرین تولید می‌گشت. اما امروزه این روش با یک مسیر اکسیداسیون مستقیم جایگزین شده است. فرایند شرح این روش بدین صورت است که اکسید اتیلن ابتدا با اکسیداسیون اتیلن با حضور اکسیژن یا هوا و یک کاتالیزور مانند اکسید نقره تولید می‌شود. سپس با هیدرولیز اکسید اتیلن تحت فشار آب، یک مخلوط اتیلن گلایکول خام ایجاد می‌گردد که شامل DEG، مونواتیلن گلیکول و تری اتیلن گلیکول به عنوان محصولات مشترک است.

مخلوط آب و گلیکول به اواپراتورها فرستاده شده تا در آنجا آب بازیافت شود. برای جداسازی مونواتیلن گلیکول از دی اتیلن و تری اتیلن گلیکول از روش تقطیر جزء به جزء تحت خلاء استفاده می‌گردد. در یک فرآیند کاتالیزوری دیگر از یک کاتالیزور مبتنی بر فسفر برای تبدیل اکسید اتیلن به مونواتیلن گلیکول (MEG) استفاده می‌شود که محصول جانبی آن بسیار کم است.

عوارض جانبی مسمومیت با DEG

از جمله عوارض جانبی مسمومیت با دی اتیلن گلیکول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شکم
• آسیب حاد کلیه
• تغییر وضعیت روانی
• بیماری و آسیب مغزی
• نارسایی قلبی – تنفسی
• کما
• تشنج
• مرگ
• خواب آلودگی
• ادرار بیش از حد (پلی یوری) و به دنبال آن برون ده ادرار کم (الیگوری)
• هپاتیت
• افزایش سطح کراتینین خون
• نارسایی چند عضوی
• حالت تهوع
• پانکراتیت
• استفراغ

ذخیره و توزیع

دی اتیلن گلیکول را می‌توان در فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا ظرف های آستردار، تانک یا کامیون های تانک ذخیره کرد. برای حمل و نقل آن در مسیرهای زمینی مانند جاده و راه آهن، هوایی یا دریایی مقرراتی تنظیم نشده اما به عنوان یک ماده سمی و مضر طبقه بندی گشته است. این ترکیب در صورت بلعیدن می‌تواند کشنده باشد.