تری سدیم فسفات یا TSP یک ترکیب شیمیائی امولسیون کننده با فرمول شیمیایی Na3PO4 میباشد و با نامهای دیگری همچون تری سدیم اورتوفسفات، پنتا سدیم تری فسفات، سدیم فسفات و تری فسفات سدیمنرم کننده آب و پالاینده شکر نیز شناخته می شود. این ترکیب دارای PH 12 بوده و از جمله مواد قلیایی قوی محسوب میشود که با توجه به خاصیت یونیزاسیونی که دارد در آب به راحتی حل میشود.
تری سدیم به صورت پودری سفید با کریستالهای بی رنگ است و دمای ذوب آن 73.4 میباشد؛ همانطور که اشاره شد دارای انحلال پذیری بالایی در آب میباشد و قادر است در دمای صفر درجهی سیلسیوس به میزان 1.5gr/100.ml در آب حل شود. عموما این ترکیب به صورت 12 آبه عرضه میشود و در صنایع مختلفی نظیر صنعت، صنایع غذایی، داروسازی و بهداشتی استفاده میشود.
با توجه به کاربرد مورد نظر برای استفاده از تری سدیم فسفات، این ترکیب به طور کلی به دو دسته تری سدیم فسفات صنعتی و تری سدیم فسفات خوراکی تقسیم بندی میشود:
تری سدیم فسفات صنعتی:
به صورت 12 آبه عرضه میشود که در بسیاری از صنایع از جمله تصفیه آب، دیگهای بخار (تبخیر)، صنایع پودرهای لباس شویی و … مورد مصرف قرار میگیرد.
تری سدیم فسفات خوراکی:
بصورت پودر سفید صدفی و کاملا خالص برای مصارف خوراکی و بهداشتی استفاده میشود. همچنین از آن به عنوان نگه دارنده در مصارف گوشت و کنسروها مصرف میشود.
به طور کلی ترکیبات فسفاته به دلیل اینکه قادر به حفظ و بهبود کیفیت محصول میباشند در صنایع غذایی از آنها به وفور استفاده میشود. از جمله از آنها میتوان به تری سدیم فسفات اشاره کرد که سهم عظیمی را در این حوزه به خود اختصاص داده است. از ترکیبات فسفات سدیم به صورت چندگانه در صنایع غذایی استفاده میشود؛ درواقع این ترکیبات به دلیل خاصیت بازی بالایی که دارند برای کاهش اسیدیته و بهبود بافت در غذاها و بسیاری از محصولات آماده شده از نظر تجاری یافت میشوند.
تری سدیم فسفات به صورت پودر سفید صدفی کاملا خالص در صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد و عموما به عنوان افزودنی یا نگهدارنده به ترکیبات اضافه میشود. TSP از ترکیبات افزودنی محبوب در ساخت سس، نان، کیک و مخلوط کیک محسوب میشود و به عنوان مواد معطر در محصولات پخته عمل میکنند (به افزایش خمیر و حفظ فرم کمک میکند) . این ترکیب شمیایی اغلب به منظور حفظ رطوبت، افزایش عمر مفید و جلوگیری از خرابی به عنوان یک نگهدارنده در محصولات فاسد پذیری مانند محصولات گوشتی، غذاهای دریایی، کنسروها و بستنیها استفاده میشود. همچنین TSP به منظور بهبود بافت پنیر، تثبیت لزجت شیر و جلوگیری از جداشدن فاز آبی در شیر منجمد در این صنعت کاربرد دارد.
علاوه بر آن، تری سدیم فسفات به عنوان مواد تضعیف کننده در محصولاتی مانند سیب زمینی پخت شدهی بسته بندی شده، جلوگیری از تیره شدن رنگ نارگیل و نگه داشتن روغن و آب در محصولات پنیر فرآوری شده بکار گرفته میشود. گاهی اوقات نیز به عنوان یک مکمل تغذیهای برای بهبود عملکرد افراد در ورزش کردن، استفاده میشود.