دی اتیلن گلیکول با فرمول مولکولی C4H10O3، نوعی ترکیبات آلی می‌باشد که به طور گسترده در صنایع مختلف بکار گرفته می‌شود. این ترکیب به صورت مایع شفاف سفید مایل به آب بوده و بی ‌بو، کمی شیرین و کمی چسبناک است.گلیکول اتر دی ‌گلیکول باتوجه به ویژگی هایی که دارد در صنعتی از آن بسیار استفاده می‌شود. این ترکیب آلی دارای مزایا و معایبی می‌باشد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:

مزایای دی اتیلن گلیکول

مزایای دی اتیلن گلیکول به شرح زیر است:

• بهترین میزان انتقال حرارت را در میان تمامی گلیکول ها دارد. به همین خاطر در بیشتر مواقع از آن بیشتر از پروپیلن گلیکول استفاده می‌شود.
• ویسکوزیته آن بطور قابل توجهی کمتر از پروپیلن گلیکول، خصوصا در دماهای زیر 0 درجه سانتی گراد دارد. سیالاتی که ویسکوزیسته بالایی دارند به انرژی بیشتری برای پمپاژ احتیاج دارند. درنتیجه هزینه بیشتری برای کار کردن نیاز دارند.
• در هنگام مخلوط شدن با آب، درصد کمتری از اتیلن گلیکول نسبت به پروپیلن گلیکول برای دستیابی به همان حفاظت در نقطه انجماد مورد نیاز است.
• در حجم‌ های بسیار بزرگ‌ تر از پروپیلن و سایر گلیکول ‌ها قابل تولید است. همچنین هزینه تولید معمولا آن پایین‌تر بوده و در دسترس بودن آن نیز قابل اطمینان است.

معایب

همانطور که در مطلب دی اتیلن گلیکول DEG نیز اشاره کردیم، این ترکیب از سمیت بالایی برای انسان و حیوان برخوردار است. بای اینکه بسیاری از افراد در برگه های ایمنی این ماده، آن را تنها «مضر» اعلام می‌کنند اما شواهد حاکی از آن است که مقادیر نسبتا کم آن نیز می‌تواند، کشنده باشد. تا سال 2010 پروپیلن گلیکول نیز به عنوان یک ماده غیر سمی طبقه بندی می شد که دیگر این طور نیست.

این ترکیب تمایل بالایی به تجزیه شدن در حضور اکسیژن دارد. فراورده های این فرایند تجزیه شدن شامل اسیدهای گلیکولیک، فرمیک، استیک و اگزالیک است. این اسیدها در حضور فولاد کربنی و سایر فلزات با آنها واکنش شیمیایی داده و آنها را دچار خوردگی‌ می‌کنند. مگر اینکه اقدامات مناسب برای جلوگیری از آن انجام شود. مشخصا تنها راحل حل مناسب، به حداقل رساندن دسترسی به اکسیژن، بافر pH توسط محصولات و پیشگیری از خوردگی فعال از طریق بازدارنده ها است.

مصرف C4H10O3 در غذا به دلیل خواص مسمومیت آن ممنوع است. ولی به دلیل حلالیت خوبی که دارد، برخی از سازندگان دارو به طور نامناسبی آن را جایگزین مواد غیر سمی مانند گلیسیرین در داروهایی مانند شربت های سرفه و استامینوفن می‌کنند. این موضوع باعث شده در طول سال‌ها، بیش از ده‌ ها مورد از مسمومیت ‌های گسترده انسان با نرخ بالای مرگ و میر ناشی از مصرف داروهای آلوده ایجاد شود.

نارسایی حاد کلیه دلیل اصلی مرگ در موارد مسمومیت است بر اساس مقاله ای که توسط ویلیام ام اسنلینگز و همکارانش منتشر شده اگر افراد مسموم تحت درمان قرار نگیرند، علائم طی دو تا هفت روز به نارسایی چند عضوی تبدیل می‌شود.

عوارض و اثرات جانبی دی اتیلن گلیکول

همانطور که ابتدای متن اشاره شد، دی اتیلن گلیکول طعم شیرینی دارد به همین منظو اغلب به صورت تصادفی یا عمدی خورده می‌شود. این ماده در بدن به ترکیبات سمی تجزیه می‌شود که ابتدا به سیستم عصبی مرکزی (CNS)، سپس قلب و در نهایت کلیه ها آسیب می‌رسانند. مصرف مقدار زیادی از آن می‌تواند باعث مرگ شود.

خطرات شیمیایی

این ترکیب بسیار قابل احتراق بوده و برای خاموش کردن آن باید از ماده‌ی مناسبی مانند فوم الکلی، مواد شیمیایی خشک یا دی اکسید کربن استفاده کرد. آب روان حاصل را از فاضلاب و منابع آب دور نگه دارید.

بخارات C4H10O3 سنگین‌تر از هوا می‌باشد، به همین منظور در مکان هایی که دارای تهویه ضعیف، کم ارتفاع یا محدود (مانند فاضلاب، زیرزمین و مخازن) هستند، جمع می شوند. مقادیر خطرناک آن می‌تواند سریعا در مناطق محصور، با تهویه ضعیف یا کم ارتفاع ایجاد شود. هنگام کار کردن با گلیکول اتر دی ‌گلیکول از ماسک تنفسی، دستکش مقاوم به مواد شیمیایی، لباس و تجهیزات محافظ سطح A استفاده کنید.