سوربیتان مونو استئارات با فرمول مولکولی C24H46O6 از انواع ترکیبات شیمیایی است که کاربرد بسیاری در صنایع غذایی دارد. این ماده استر اسید چرب سوربیتان (مشتق سوربیتول) و اسید استئاریک است که به همین دلیل به آن موم مصنوعی نیزگفته می‌شود. C24H46O6 تعادل آب دوست و چربی دوست پایینی دارد و غیر سمی است. اتحادیه اروپا ماده‌ی سوربیتان مونو استئارات را به عنوان افزودنی غذایی (امولسیون کننده) باشماره E491 شناخته و تأیید شده است. 

بیشتر از آن به عنوان امولسیون کننده برای مخلوط نگه داشتن آب و روغن استفاده می‌کنند. همچنین این ترکیب در ساخت محصولات غذایی و بهداشتی کاربرد دارد. درواقع به دلیل ویژگی هایی که دارد به عنوان یک سورفاکتانت غیر یونی با خاصیت امولسیون کننده، پراکنده کننده و مرطوب کننده می‌باشد. از دیگر کاربردهای سوربیتان مونو استئارات می‌توان گفت از آن برای تولید الیاف مصنوعی، مایع ماشینکاری فلز، مواد براق کننده در صنعت چرم و به عنوان یک امولسیون کننده در پوشش ها، سموم دفع آفات و کاربردهای مختلف در صنایع پلاستی، مواد غذایی و آرایشی استفاده می‌شود.

نحوه تولید سوربیتان مونو استئارات

از واکنش سوربیتول و اسید استئاریک، سوربیتان مونو استئارات (SMS یا Span 60) بدست می‌آید. این ترکیب یک امولسیون کننده بوده و بیشتر در مخمرهای مورد استفاده در پخت و پز استفاده می‌شود. چراکه می‌تواند سریعا فعالیت مخمر خشک را بهبود ببخشد. سوربیتول که در واکنش تولید SMS شرکت می‌کند، نوعی الکل قندی با طعم شیرین است. این ترکیب به دلیل ویژگی‌ای که دارد، انتخاب مناسبی به عنوان جایگزین قند و مرطوب کننده در آدامس، نعناع، کلوچه، نان و کیک می‌باشد.

سوربیتول معمولاً از نشاسته ذرت و سیب زمینی بدست می‌آید و روند هیدروژناسیون را دنبال می‌کند. اسید استئاریک از دیگر مواد شرکت کننده در تولید Span 60 است. این ترکیب یک اسید چرب اشباع بوده که در طبیعت هم در چربی ها/روغن های حیوانی و هم در روغن های گیاهی یافت می‌شود. همچنین می‌توان از آن در تولید صابون، مواد آرایشی و شوینده استفاده کرد.

در واکنش تولید سوربیتان مونو استئارات، مقادیر واکنش دهنده بسیار مهم بوده و تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر فرآورده می‌گذارد. به طوری که اگر میزان اسید استئاریک زیاد باشد، محصول نهایی تری استئارات سوربیتان (E492) خواهد بود.

کاربردهای سوربیتان مونو استئارات

سوربیتان مونو استئارات یک سورفکتانت غیر یونی است. این ترکیب به عنوان افزودنی غذایی و همچنین در فرمولاسیون داروها و محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود. حتی مقادیر بیش از مقدار منطقی آن برای انجام اثر مورد نظر لازم است، توسط FDA تأیید شده است. وزیکول های مبتنی بر مونوسترات سوربیتان (niosomes) فرموله شده برای افزایش فراهمی زیستی خوراکی به عنوان وسیله حمل دارو بکار گرفته می‌شود.

این ماده شیمیایی در ترکیب با سایر سورفکتانت های غیر یونی برای استفاده در فرمولاسیون های واکسن به عنوان یک افزودنی حاوی ساپونین برای امولسیون های تزریقی روغن در آب ثبت اختراع شده است. SMS معمولاً همراه با پلی سوربات ها برای مخلوط نگه داشتن آب و روغن در بسیاری از محصولات غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب شیمیایی معمولاً در مخمر خشک فوری، امولسیون چربی و روغن، دسرها، مکمل های غذایی، کیک، مارگارین، سفید کننده های قهوه و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌شود.

کاربردها و عملکردهای SMS در غذا

همانطور که تا اینجا متنوجه شدید، سوربیتان مونو استئارات کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف خصوصا صنعت غذا و دارو  دارد. به طور کلی این ترکیب در موارد زیر کاربرد دارد:

• مخمر خشک: رطوبت را حفظ کرده و ماندگاری مخمر خشک را افزایش می‌دهد. پیش از مخلوط شدن با سایر مواد خمیر، رطوبت رسانی سلول های مخمر را بهبود می‌بخشد.
• بستنی: امولسیون چربی لبنی را تقویت کرده، از تشکیل بلورهای یخ جلوگیری می‌کند و احساس خوب را در دهان بهبود می‌بخشد.
• مارگارین: ثبات امولسیون را بهبود می بخشد و شن و ماسه را کاهش می‌دهد.
• خامه زدن: حجم کف را بهبود بخشیده و باعث بدست آمدن یک کف خوب و سفت می‌شود.
• نان و کیک: حجم نان را افزایش دهید و باعث بهبود بافت نان و کیک می‌شود.
• شیرینی و شکلات: باعث ثبات امولسیون روغن و چربی ها می‌گردد.

ایمنی و خطرات Span 60

این ترکیب تقریباً هیچ عارضه‌ای ندارد و ایمنی آن توسط FDA و EFSA تایید شده است. همچنین کمیته مشترک مواد افزودنی های غذایی (FAO / WHO JECFA) نیز بی‌خطر بودن سوربیتان مونو استئارات تأیید کرده است.